A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
1. Cơ sở lý luận:
Hoạt động tạo hình chiếm vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non, nó là phương tiện cơ bản cho việc giáo dục thẩm mỹ, giáo dục toàn diện cho trẻ ngay từ những năm đầu đời của trẻ.
Hoạt động tạo hình còn giúp trẻ hình thành tính kiên trì, sự tập trung chú ý, khéo léo, hoạt bát, tính thẩm mỹ, tính sáng tạo khi tạo ra cái đẹp trong đời sống và cả cái đẹp trong nghệ thuật tranh, ảnh. Mở ra cho trẻ sự phong phú sống động, vẻ rực rỡ của các màu sắc, hình dạng, ánh sáng, không gian. Từ đó trẻ luôn yêu quý cái đẹp và yêu quý người lao động, hình thành thị yếu thẩm mỹ vốn có của trẻ. Đúng như một nhà giáo dục Xô viết đã nói: “Phải giáo dục cho trẻ yêu cái đẹp từ tuổi bé nhất vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách con người”, nhân cách con người được nuôi dưỡng, được hình thành từ những cái đẹp, cái tốt. Do đó mà mang cái đẹp từ nghệ thuật tạo hình sẽ giúp trẻ được miêu tả, được ghi nhận và được tái hiện lại trong từng sản phẩm của trẻ.Tạo cơ hội thuận lợi cho trẻ được tiếp xúc với cái đẹp, luôn được rèn luyện trong việc tìm kiếm, tìm hiểu về cái đẹp và làm nảy sinh, nuôi dưỡng trong tâm hồn trẻ giúp trẻ khám phá cái đẹp, cái mới lạ trong thế giới xung quanh. Những gì trẻ phản ánh trong sản phẩm tạo hình là những sự vật hiện tượng gần gũi trong thiên nhiên và trong cuộc sống xung quanh. Như vậy hoạt động tạo hình là con đường dẫn dắt trẻ nhanh chóng hòa nhập vào thế giới xung quanh.
Hơn thế nữa trẻ ngày nay được tiếp cận với công nghệ thông tin hiện đại, trẻ được tiếp nhận kiến thức thông qua tranh ảnh, sách báo, ti vi, mạng internet nên sự tri giác về kiến thức và các biểu tượng xung quanh. Vì vậy, mà hoạt động phát triển thẩm mỹ sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện , đặc biệt ở lứa tuổi nhà trẻ lúc này khả năng quan sát, ghi nhớ và chú ý đã có chủ định và lứa tuổi này đang trong giai đoạn phát triển tư duy trực quan hành động và tư duy trực quan hình tượng. Mọi hoạt động diễn ra xung quanh trẻ đều là những đối tượng gây sự chú ý cho trẻ và kích thích trẻ bắt chước theo do nhu cầu tìm tòi, khám phá ở trẻ cao. Thông qua các hoạt động của trẻ, trẻ có thể cảm nhận được cái đẹp trong thiên nhiên, trong đời sống xã hội và trong nghệ thuật. Bởi ở lứa tuổi nhà trẻ là thời kỳ nhạy cảm với cái đẹp xung quanh. Khi trẻ được tiếp xúc trực tiếp với cái đẹp sẽ tạo cho trẻ tinh thần sảng khoái, khiến trẻ thêm yêu cuộc sống và cảnh vật xung quanh mình, giúp trẻ hoàn thành nhân cách và mong muốn được làm những điều tốt lành để mang lại niềm vui đến cho mọi người.
Ở lứa tuổi này trẻ rất hứng thú trước những đồ vật, đồ chơi có màu sắc sinh động, ngộ nghĩnh và có trí tưởng tượng bay bổng, phong phú . Là lứa tuổi thuận lợi nhất tạo tiền đề giúp phát triển khả năng thẩm mỹ cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình. Là một giáo viên mầm non, tôi hiểu được tâm, sinh lý và sự phát triển của trẻ nên tôi muốn đem đến cho học trò của mình những buổi học mới mẻ, sáng tạo và dễ hiểu nhất. Chính vì vậy tôi quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tuổi hứng thú tham gia hoạt động tạo hình” làm đề tài nghiên cứu.
2. Cơ sở thực tiễn:
Đầu năm học 2025-2026 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ trách lớp 24- 36 tháng tuổi D2. Dựa vào tình hình thực tế khi dạy trẻ trên lớp tôi nhận thấy: Trẻ còn chưa bạo dạn, không thực sự hứng thú trong giờ học hoạt động tạo hình, chưa tham gia hoạt động một cách tích cực. Kỹ năng tạo hình của trẻ còn nhiều hạn chế. Bản thân tôi là một người giáo viên mầm non, tôi luôn có tinh thần và trách nhiệm trong công tác chăm sóc - giáo dục trẻ, với lòng nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ và được sự quan tâm động viên của BGH nhà trường bản thân tôi đã xác định được tầm quan trọng của việc giáo dục thẩm mỹ thông qua hoạt động tạo hình góp phần giáo dục toàn diện cho trẻ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Do vậy tôi đã chọn đề tài: “ Một số biện pháp giúp trẻ 24- 36 tháng hứng thú tham gia hoạt động tạo hình”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
- Tìm ra những biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng hứng thú với hoạt động tạo hình. Giúp giáo viên có những sáng tạo để giúp trẻ làm quen với hoạt động tạo hình một cách gần gũi, thiết thực, hứng thú và dễ dàng nhất.
- Giúp giáo viên có kế hoạch cụ thể trong quá trình đưa bài dạy vào hoạt động tạo hình.
- Khi thực hiện hoạt động này giúp trẻ phát triển năng khiếu thẩm mỹ, phát triển tốt về ngôn ngữ, tích lũy vốn từ cho trẻ giúp trẻ không còn thụ động trong giao tiếp.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- 27 trẻ lớp nhà trẻ D2 - trường mầm non Bồ Đề.
IV. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT- THỰC NGHIỆM
- Trẻ 24-36 tháng tuổi.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình triển khai đề tài tôi đã sử dụng những phương pháp nghiên cứu sau: * Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp thực hành
VI. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU.
- Phạm vi áp dụng: trẻ 24-36 tháng tuổi - lớp D2
- Thời gian thực hiện: từ tháng 9 - 2025 đến tháng 3 – 2026
B. BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.
1. Tình trạng khi chưa thực hiện.
Năm học 2025 - 2026 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm lớp Nhà trẻ D2 24-36 tháng tuổi. Tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau:
a. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của Ban lãnh đạo các cấp, Ban giám hiệu nhà trường đã tạo điều kiện, giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, cơ sở vật chất, đồ dùng trang thiết bị dạy học.
- Giáo viên nắm vững phương pháp, có trình độ chuẩn, được tiếp cận với các hoạt động giáo dục mầm non mới, được tham gia vào các lớp bồi dưỡng về chuyên môn hoạt động tạo hình của Phòng Giáo dục và nhà trường tổ chức.
- Bản thân tôi luôn có tinh thần tự học, tự rèn luyện để nâng cao chuyên môn.
- Trẻ khỏe mạnh, ngoan ngoãn thích tham gia hoạt động học, hoạt động vui chơi.
b. Khó khăn:
-Trẻ trong lớp ở độ tuổi nhỏ, hầu hết các cháu đều lần đầu tiên đến trường, trẻ hiếu động không chịu ngồi yên, nói tự do không tập trung chú ý vào giờ hoạt động chung của lớp, trẻ nói chưa đủ câu nên khả năng diễn đạt câu chưa được rõ ràng.
- Ngôn ngữ của trẻ chưa phát triển hết nên vốn từ của trẻ còn nghèo nàn, trẻ nói ngọng chiếm tỷ lệ cao, thậm chí một số trẻ còn đang tập nói.
- Đồ dùng phục vụ giảng dạy còn chưa phong phú, đơn điệu và thiếu sáng tạo, chưa kích thích được sự tìm tòi, sáng tạo và chưa lôi cuốn được trẻ, vì vậy chỉ có khoảng hơn 50% trẻ hứng thú; còn lại hơn 40% trẻ không hứng thú, thụ động ít chịu tham gia hoạt động, khả năng tiếp thu của trẻ rất hạn chế.
- Trẻ chưa có kỹ năng và sự sáng tạo trong các sản phẩm tạo hình.
- Một số phụ huynh còn chưa hiểu được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình có tác động lớn đến sự phát triển về mọi mặt của trẻ nên chưa thực hiện tốt sự phối hợp với giáo viện để dạy trẻ.
2. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
- Từ những tình hình thực tế trên, tôi tiến hành khảo sát thực trạng trẻ trên lớp 24-36 tháng tuổi - D2, số trẻ 27 cháu ngay từ đầu năm học theo các tiêu chí và có được kết quả( Bảng kèm sau sáng kiến)
II. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Biện pháp 1: Chủ động bồi dưỡng kiến thức, phương pháp mới về giáo dục hoạt động tạo hình.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy các hoạt động trong trường mầm non nói chung và giáo dục hoạt động tạo hình cho trẻ nói riêng. Bản thân tôi phải không ngừng học hỏi những phương pháp hay, mới lạ nhằm thu hút trẻ. Là một giáo viên trẻ nên kinh nghiệm chưa có được nhiều nên khi thực hiện tiết dạy đôi khi còn lúng túng. Với lí do đó tôi luôn trau dồi kỹ năng nghiệp vụ sư phạm, tìm tòi những phương pháp, biện pháp phù hợp với đặc điểm trẻ lớp mình để giúp trẻ có kết quả học tập tốt hơn.
Tham gia đầy đủ các chuyên đề về tạo hình do nhà trường và Phòng giáo dục huyện tổ chức.
Ngoài những kiến thức, kỹ năng cơ bản mà một giáo viên cần phải có, tôi còn học hỏi thêm những kiến thức ngoài thực tế, đúc kết từ quá trình giảng dạy của bản thân, trong cuộc sống hằng ngày, tham khảo trên mạng internet, sách báo...Từ đó, tìm ra những phương pháp mới áp dụng vào thực tế của lớp tôi đang giảng dạy.
Bản thân tôi luôn trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ bạn bè, đồng nghiệp để tìm ra phương pháp giúp trẻ học tốt hoạt động tạo hình một cách tốt nhất.
Với việc học hỏi và tự bồi dưỡng kiến thức của bản thân tôi như vậy giúp tôi tự tin hơn trong quá trình dạy trẻ, cung cấp cho trẻ được nhiều kiến thức hơn và có thêm nhiều phương pháp mới thu hút trẻ vào các hoạt động.
2. Biện pháp 2: Tạo môi trường khuyến khích trẻ tham gia hoạt động tạo hình.
*Tạo môi trường trong lớp
Trẻ được học trong một môi trường có vật chất đầy đủ; phòng ốc thoáng mát; trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi đa dạng, phục vụ tốt cho nhu cầu của trẻ sẽ là điều kiện thuận lợi để trẻ phát triển toàn diện.
Trong lớp, tùy vào chủ đề từng tháng, tôi sắp xếp đồ chơi gọn gàng đẹp mắt , ngang tầm với trẻ, đồ chơi phong phú với nhiều chủng loại màu sắc. Tôi tạo một không gian giúp trẻ thực hiện khả năng tạo hình của mình. Tôi rất chú trọng và quan tâm đến góc này, ở góc chơi này tôi đã chuẩn bị các nguyên vật liệu, các sản phẩm như: lõi giấy, giấy màu, bút sáp màu, hồ dán, khăn lau, các tranh cho trẻ tô màu, bìa màu, đất nặn,... khuyến khích hướng cho trẻ làm thật nhiều sản phẩm tạo hình để trang trí cho góc chơi thêm đẹp , gợi ý cho trẻ nhiều góc mở, trưng bày những sản phẩm đẹp, sáng tạo do cô và trẻ làm được để hàng ngày trẻ được nhìn ngắm mỗi ngày. Từ đó, khuyến khích động viên trẻ, gợi mở cho trẻ tạo ra sản phẩm mới để trẻ hứng thú và tích cực hơn khi được tham gia hoạt động tạo hình.( Ảnh góc tạo hình- kèm theo cuối sáng kiến)
Ngoài góc tạo hình ra ở các góc chơi khác trong lớp tôi cũng trang trí với mục đích lồng ghép kỹ năng tạo hình cho trẻ như: Góc bé hoạt động với đồ vật,bé chơi với búp bê. Tại góc chơi tôi chuẩn bị những lô tô của cô và trẻ phù hợp theo kế hoạch của từng tháng, từng tuần. Khi trẻ tham gia chơi góc chơi này trẻ được cung cấp thêm kiến thức, vốn hiểu biết của mình về những hình ảnh, màu sắc, kích thước. Từ đó có thể lồng ghép rèn luyện kỹ năng tạo hình cho trẻ ở góc chơi này.
Ví dụ: Ở chủ đề " Thực vật" tôi chuẩn bị những tranh một số loại hoa, qủa sau đó cho trẻ tô màu theo yêu cầu của cô. Khi trẻ tham gia chơi ở góc: Bé chơi với hình và màu, ở trên mảng tường cô chuẩn bị những hình ảnh hoa quả có màu sắc xanh đỏ vàng,cho trẻ tìm màu và gắn vào đúng vị trí màu cô đã dán trên bảng. Từ đó giúp trẻ hình thành, củng cố được biểu tượng về màu sắc của đối tượng.
Nhờ có môi trường hoạt động phong phú và đa dạng mà tôi đã chuẩn bị cho trẻ, tôi thấy trẻ lớp tôi rất hứng thú khi tham gia vào các hoạt động. Trẻ được học trong khi chơi, trẻ được ôn luyện, thực hành những kỹ năng mà tôi đã truyền đạt cho trẻ.
VD: Với chủ đề: “ Thế giới động vật” ở góc tạo hình tôi nặn một số con vật như: con gà, con cá,... bày ở giá hoặc tranh một số con vật bằng các thể loại như vẽ, xé dán, tô màu…để cung cấp kiến thức cho trẻ. Khi trẻ vào góc chơi hoặc giờ đón, trả trẻ hay giờ hoạt động chiều tôi thu hút gợi ý trẻ quan sát những sản phẩm đó. Khi thực hiện các đề tài“ Tô màu một số con vật ,dán vảy cá..” trẻ đã có vốn kiến thức hiểu biết qua các sản phẩm thì trẻ sẽ tự tin hơn và thực hiện tốt hơn.
Khi trẻ đã có hứng thú với môi trường góc chơi trong lớp rồi, cô cần tạo hứng thú, động viên và khích lệ trẻ để trẻ có thể tham gia một cách tích cực hơn, hiệu quả hơn.
* Tạo môi trường ngoài lớp học
Tôi cùng phối hợp với các cô giáo tạo ra các góc mở ở sân chơi với nhiều màu sắc cho trẻ hứng thú. Chuẩn bị những góc chơi hay những gian hàng để trẻ được tô vẽ theo ý thích trong các giờ hoạt động vui chơi.
3. Biện pháp 3: Chú trọng rèn nề nếp thói quen học tập trong hoạt động tạo hình.
Rèn nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Đặc biệt đối với lứa tuổi nhà trẻ, các cháu mới đến trường, đến lớp trẻ chưa thích nghi được với môi trường mới, trẻ chưa thực hiện theo yêu cầu của cô, một số trẻ không tham gia vào giờ học, đi lại tự do trong lớp, tự ý chơi đồ chơi …Điều này đã làm ảnh hưởng rất lớn đến khả năng tập trung tư duy, kỹ năng thực hiện hoạt động của trẻ.
Việc rèn cho trẻ có nề nếp trong hoạt động là một việc rất cần thiết. Bởi khi trẻ có nề nếp tốt thì trẻ sẽ có sự tập trung chú ý, hứng thú, chú ý quan sát, lắng nghe thì mới có thể hiểu được những hướng dẫn, những yêu cầu của cô dần dần trẻ mới có được các kỹ năng cần thiết khi thực hiện các hoạt động. Vì vậy, tôi đã sắp xếp chỗ ngồi cho trẻ một cách hợp lý như: Trẻ nhút nhát ngồi gần trẻ nhanh nhẹn, mạnh dạn; trẻ khá ngồi cạnh trẻ trung bình; trẻ hiếu động, hay nói chuyện ngồi cạnh trẻ ngoan, để cô giáo dễ quan sát và tiện cho việc rèn nề nếp cho trẻ tốt hơn. Nắm bắt được đặc điểm tâm lý của từng trẻ qua quá trình quan sát để gần gũi, nhẹ nhàng động viên tạo cho trẻ nề nếp, thói quen và kỹ năng thực hiện các hoạt động. Tôi cũng thường xuyên phối hợp với giáo viên cùng lớp để rèn cho trẻ, nên chỉ sau một thời gian trẻ đã có những tiến bộ rõ nét khi tham gia hoạt động: trẻ có nề nếp, có thói quen hơn, bước đầu có một số kỹ năng thực hiện theo yêu cầu của cô. Khi trẻ đã hình thành được nề nếp, thói quen kỹ năng thực hiện các hoạt động thì việc tổ chức hoạt động cho trẻ sẽ không còn gặp nhiều khó khăn, trẻ đã chú ý lắng nghe cô hướng dẫn và biết thực hiện đúng các yêu cầu của cô.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động giúp con người thư thái, thoải mái và cảm xúc được thăng hoa. Ở hoạt động này không có sự sôi nổi, hào hứng nên dễ gây cho trẻ sự nhàm chán. Chính vì lẽ đó, tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi các hình thức vào bài sao cho hấp dẫn, sinh động, thu hút được trẻ như: Những trò chơi nhẹ nhàng, bài hát, nét mặt vui tươi….để thu hút trẻ, tránh sự nhàm chán, tĩnh lặng, không gò bó, qua sự dẫn dắt của cô trẻ sẽ bị cuốn hút vào đề tài cô cần hướng đến và thực hiện.
Ví dụ: Trong tiết dạy trẻ “ Vẽ mưa” tôi tạo hứng thú vào bài như sau: Tôi chọn cô phụ đội mũ Thỏ xuất hiện và cùng trẻ chơi trò chơi “ Trời nắng trời mưa”, khi mưa cô và trẻ làm động tác che ô chạy về nhà. Sau đó cho trẻ quan sát video trời mưa trên giáo án điện tử, như vậy trẻ rất thích thú, say mê vào bài dạy của cô. ( Ảnh cô đội mũ thỏ cùng trẻ - kèm sau sáng kiến).
Với các cách vào bài như trên tôi đã tạo cho trẻ một cảm xúc mạnh mẽ,
thích thú, kích thích và gợi được tính sáng tạo ở trẻ, vì vậy trẻ sẽ hứng thú dùng hết khả năng của mình để tạo ra những sản phẩm đẹp.
4. Biện pháp 4: Rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ trong các hoạt động.
Để có được một giờ học đạt kết quả cao phải dựa trên kết quả mà trẻ đạt được, khả năng tạo hình của trẻ ở nhóm lớp mình để xây dựng kế hoạch phù hợp với khả năng của trẻ. Trẻ 24 - 36 tháng tuổi tri giác sự vật, hiện tượng bằng tư duy trực quan hành động nên rất cần sự hỗ trợ của cô. Trẻ còn nhỏ kỹ năng tạo hình của trẻ còn hạn chế như: kỹ năng cầm bút còn ngượng, chưa đúng, nét vẽ tô còn vụng về, trẻ thường di màu tự do. Trẻ mới chỉ vẽ được nét thẳng, nét xiên và tô màu. Vì thế, để trẻ làm quen và thực hiện được các kĩ năng cơ bản mà theo đúng mục tiêu giáo dục đã đề ra như trẻ phải thực hiện các kĩ năng tô, vẽ, dán, nặn… theo hệ thống từ dễ đến khó. Chính vì vậy mà cô phải hướng dẫn, rèn luyện các kỹ năng tạo hình cơ bản cho trẻ, tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với các loại sản phẩm tạo hình khác nhau với các hình thức hoạt động khác nhau.
a. Rèn kĩ năng cơ bản cho trẻ trong hoạt động tạo hình.
+ Kĩ năng cầm bút tạo ra đường nét:
Đây là thao tác tương đối khó khăn đối với trẻ nhà trẻ, vì vậy khi dạy trẻ tôi tiến hành dạy trẻ các thao tác từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, các hoạt động đó được liên tục thực hiện để hình thành kỹ năng cho trẻ.
Đầu tiên tôi cho trẻ cầm bút di màu theo ý thích của trẻ. Sau đó di màu các hình ảnh to, rõ nét, ít chi tiết. Khi trẻ đã cầm bút khá thành thạo tôi dạy trẻ kỹ năng cơ bản nhất như: Vẽ nét thẳng, nét ngang, nét xiên ….
Ví dụ: Trong bài dạy trẻ “Vẽ hàng rào”, tôi giúp trẻ có kiến thức vẽ được nét thẳng theo hướng dẫn của cô: Để vẽ được hàng rào cô vẽ những nét thẳng; cô đặt bút từ trên vẽ một nét xuống . Cứ như vậy các con sẽ vẽ nhiều nét thẳng để tạo thành hàng rào.
Khi trẻ đã có kỹ năng vẽ một số nét cơ bản tôi hướng dẫn cho trẻ tập vẽ các bức tranh theo ý thích của trẻ. Ở giai đoạn này chưa đòi hỏi trẻ phải tạo được bức tranh hoàn chỉnh mà chỉ yêu cầu trẻ tưởng tượng và thể hiện theo ý thích của mình là được.
* Kĩ năng tô màu: Lứa tuổi nhà trẻ kĩ năng tô của trẻ chưa tốt vì các cơ tay của trẻ còn non và yếu nên trẻ thường tô mờ, không đều tay chỗ đậm chỗ nhạt, hay bỏ sót các mép hình ảnh, hầu hết trẻ thường tô tự do, không đúng kĩ năng nên ngay từ đầu năm học tôi đã bắt tay vào việc rèn trẻ kĩ năng tô màu thật tốt.
Khi dạy trẻ tô màu tôi dạy các con tô từ trái sang phải theo hàng ngang, từ trên xuống dưới, điều đó không chỉ giúp trẻ có tính cẩn thận, tỉ mỉ mà trong khi tô trẻ tạo được sản phẩm tô màu đều, đẹp, không bỏ sót mà đó cũng là một trong những kỹ năng cần thiết cho trẻ sau này.
+ Kĩ năng chấm hồ, dán: Đối với trẻ nhà trẻ thì đây là một kỹ năng đòi hỏi ở trẻ sự tỉ mỉ, phải làm sao để trẻ dùng đúng ngón tay trỏ của bàn tay phải chấm hồ, khi chấm hồ thì chấm vừa phải không quá nhiều cũng không quá ít. Mới đầu khi trẻ bắt đầu làm quen với kỹ năng này, nhiều trẻ chưa quen còn chấm hồ quá nhiều hoặc có trẻ thì chấm quá ít không đủ dính để tạo thành sản phẩm, cũng có trẻ bôi hồ ra vở khiến vở bẩn và rách, trẻ chưa biết định hình về bức tranh của mình. Vì vậy, để giúp trẻ có kỹ năng tạo hình tốt thì người giáo viên cần phải hướng dẫn, rèn luyện cho trẻ những kỹ năng trên. Từ đó phát triển kỹ năng tạo hình ở trẻ thêm thành thạo, trẻ biết cách chấm hồ vừa phải, đúng cách, để tạo ra sản phẩm.
Ví dụ: Khi dạy trẻ: " Dán hoa tặng cô" tôi dạy trẻ chấm hồ bằng ngón tay trỏ của bàn tay phải. Sau đó chấm hồ vào chấm tròn. Tiếp theo cô lau tay bằng khăn ẩm, rồi cô lấy bông hoa dán mặt trái lên bức tranh.
* Kĩ năng nặn: Nặn là một hoạt động tạo hình và cũng là một trò chơi mà trẻ rất yêu thích. Từ một viên đất thô sơ với đôi bàn tay bé nhỏ, trẻ xoay tròn thành một viên bi, hay trẻ cũng có thể lăn dọc để tạo thành viên phấn... Nhờ sự hướng dẫn của cô, phối hợp óc sáng tạo của trẻ, trẻ có thể nặn được nhiều sản phẩm khác nhau và trẻ có thể đặt tên cho từng sản phẩm đó tùy theo ý thích của mình. Nặn bằng đất không chỉ luyện cho trẻ khéo tay về kỹ xảo mà còn phát triển óc quan sát, trí tưởng tượng, óc thẩm mỹ.
Ở thời kỳ 24 - 36 tháng trẻ chưa tạo được những hình thù nhất định bởi các vận động của các ngón tay chưa được phát triển một cách đầy đủ, khả năng điều chỉnh các vận động còn yếu - trẻ vận động bằng cả bàn tay. Vì vậy, tôi cần rèn luyện cho trẻ một số kĩ năng cơ bản sử dụng đất nặn từ đầu năm học để làm nền tảng cho một tiết học hoàn chỉnh như: Cho trẻ chơi với đất nặn: nắm, véo, đập, chia cục đất to thành những viên đất nhỏ hoặc gộp đất lại để nặn…
Dần dần tôi đưa các kĩ năng trên vào hoạt động tạo hình hay hoạt động góc để cho trẻ làm quen với một số cách nặn đơn giản.
Với kĩ năng nặn, trẻ chưa biết các kĩ năng như xoay tròn, ấn dẹt, lăn dài, uốn cong…nên với những hoạt động nặn tôi luôn phải xây dựng những đề tài gần gũi và đơn giản nhất đối với trẻ, để trẻ có thể vừa làm quen, vừa rèn những kĩ năng cơ bản đó như các tiết: nặn viên bi, nặn quả cam, nặn con giun…
Ví dụ: Trong hoạt động tạo hình: “ Nặn quả cam”.Tôi sử dụng hệ thống câu hỏi tổng thể tới chi tiết như sau:
- Đây là quả gì? (chỉ vào quả cam)
- Quả cam có dạng hình gì? Có màu gì?
- Cô sử dụng nguyên vật liệu gì để làm ra quả cam?(cho trẻ lên sờ)
- Để có được quả cam thì cô phải làm như thế nào?
Để trẻ hiểu và thực hiện dễ dàng tôi phải hướng dẫn, giải thích, kết hợp với làm mẫu chậm, rõ ràng cho trẻ quan sát.
Cô hướng dẫn trẻ “Nặn quả cam”: Cô lấy đất màu vàng véo đất thành thỏi nhỏ, dùng tay bóp cho mềm. Sau đó đặt xuống bảng con dùng lòng bàn tay xoay tròn đất tạo thành quả cam.
* Một số kĩ năng tạo hình mở rộng khác
- Cho trẻ làm quen với màu nước: Sau khi trẻ cầm bút sáp tô màu khá thành thạo tôi thực hiện mức độ cao hơn là cho trẻ làm quen với màu nước, ở trẻ nhà trẻ việc sử dụng màu nước khá là khó, xong thực tế khi cho trẻ tiếp xúc, chơi với màu nước tôi thấy việc trẻ sử dụng màu nước khiến trẻ rất hứng thú.
- In hình: In hình cũng là một trong những hoạt động sử dụng cho các trò chơi của trẻ trong các tiết học hoặc các hoạt động khác vừa củng cố bài học, kiến thức của chủ đề đang khám phá, vừa nâng cao kĩ năng tạo hình cho trẻ.
Ví dụ: Tạo hình từ củ, quả. Tôi cho trẻ lấy củ, quả thật sau đó in vào màu nước để tạo thành sản phẩm. Tôi nhận thấy trẻ rất hứng thú và tích cực tham gia hoạt động.
Hay ở tiết dạy: “ In tạo thành cánh hoa”. Tôi cho trẻ dùng ngón tay chấm vào màu sau đó in lên xung quanh nhị hoa để tạo thành cánh hoa.
( Ảnh: Tạo hình từ củ quả,In tạo thành cánh hoa - kèm theo cuối sáng kiến)
Các hoạt động sáng tạo sẽ giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, sự kiên nhẫn, khéo tay hơn và đặc biệt luôn kích thích sự tò mò, ham hiểu biết của trẻ.
b. Rèn kĩ năng tạo hình ở mọi lúc, mọi nơi và kết hợp với hoạt động khác
Trẻ mầm non khả năng ghi nhớ chưa hoàn thiện nên mọi kĩ năng trong một giờ học tạo hình chưa thể ghi nhớ hết được. Vì vậy, là một giáo viên tôi luôn cố gắng tìm tòi để lựa chọn những hình thức rèn luyện thích hợp giúp tất cả trẻ hứng thú và tích cực tham gia hoạt động tạo hình, đặc biệt là việc rèn luyện các kĩ năng cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi
Dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi chính là dạy trẻ ngoài tiết học. Ở các hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động chiều hay dùng để tích hợp với các hoạt động khác nhằm củng cố kỹ năng tạo hình cho trẻ và mang lại hiệu quả giáo dục cao.
- Qua hoạt động ngoài trời: Ví dụ khi quan sát bầu trời, tôi tổ chức cho trẻ dùng phấn vẽ ông mặt trời trên sân trường, giúp kĩ năng tạo hình của trẻ tốt hơn.
- Qua hoạt động góc: Ở chủ đề “Thực vật”, trong góc tạo hình tôi chuẩn bị các bức tranh rau, củ, quả khác nhau và các nguyên liệu cho trẻ thực hành như sáp màu, lõi giấy, giấy màu,… để hướng dẫn trẻ kĩ hơn những kĩ năng mà trẻ còn yếu. Bên cạnh đó tôi luôn khuyến khích trẻ sử dụng các chất liệu khác nhau để sáng tạo riêng cho sản phẩm của mình.
- Qua hoạt động chiều: tôi thường tổ chức cho trẻ giờ hoạt động chiều nhẹ nhàng nhưng luôn đáp ứng nhu cầu cần thiết của trẻ như: Trẻ lớp tôi kĩ năng tô màu hạn chế nên tôi thường xuyên tổ chức hướng dẫn cho trẻ thực hiện thành thạo hơn, dần dần trẻ làm tốt tôi hướng dẫn cho trẻ kĩ năng khác.
- Tích hợp hoạt động tạo hình vào các hoạt động khác:
+ Hoạt động Làm quen Văn học: Khi dạy trẻ truyện “Cây táo”. Sau khi dạy trẻ tôi cho trẻ dán qủa táo vào cây. Qua đó giúp trẻ khắc sâu và nhớ được nội dung truyện..
+ Hoạt động nhận biết tập nói: Ví dụ ở bài dạy: “ Nhận biết trang phục mùa hè” tôi cho trẻ tô màu hoặc dán hoa trang trí cái váy, áo nhằm củng cố kỹ năng tô, dán cho trẻ.
5. Biện pháp 5 : Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tạo hình
Bên cạnh việc làm đồ dùng bằng các mô hình hay vẽ thủ công trên các khổ giấy A3 việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này sẽ tạo sự chú ý, tò mò cho trẻ vì có nhiều hiệu ứng và hình ảnh minh hoạ sống động, hay những bức tranh mẫu đẹp mắt với màu sắc tươi sáng giúp trẻ được thay đổi không khí mới, hấp dẫn trong giờ học tạo cho trẻ niềm hứng thú, hăng say tích cực tham gia vào hoạt động, làm cho hiệu quả giáo dục cao gây. Vì vậy bản thân tôi tìm tòi học hỏi và đưa CNTT vào giảng dạy để mang lại kết quả cao.
Để cho giờ học thêm hay và thu hút được trẻ vào tiết học mở đầu tôi đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hứng thú hơn cho trẻ, góp phần làm tăng hiệu quả bài dạy.
Ví dụ: Với giờ học“ Tạo hình từ củ quả”. Đầu tiên vào bài tôi cho trẻ xem video về một số loại củ quả. Sau đó tôi dùng hệ thống câu hỏi để hỏi trẻ và
cho trẻ quan sát nhận xét sản phẩm gợi ý (hình ảnh quả táo, quả chuối, củ cà rốt được in từ màu nước) trên Powerpoint.
Hay giờ học: “Tô màu lá cây” . Tôi cho trẻ quan sát sản phẩm gợi ý trên Powerpoint. ( Ảnh: Bé hứng thú học trên Powerpoint- Kèm theo cuối sáng kiến)
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giờ học như vậy tôi nhận thấy trẻ rất hứng thú, hào hứng muốn được tạo ra sản phẩm đẹp giống cô và qua đó giờ học đạt hiệu quả cao hơn.
6. Biện pháp 6: Tích cực tuyên truyền phối kết hợp với phụ huynh.
Việc dạy hoạt động tạo hình cho trẻ không phải là chuyện một sớm một chiều mà là cả một quá trình dài, cần kết hợp với phụ huynh trong các công tác tuyên truyền và hoạt động học. Các kỹ năng phải được giáo dục, rèn luyện đồng nhất thì mới bền vững. Vì vậy, nếu chỉ dạy kiến thức, kỹ năng tạo hình cho trẻ ở trường thôi thì chưa đủ mà bên cạnh môi trường gia đình rất thích hợp để giáo dục tốt cho trẻ.
Và thực tế nhận biết và hiểu biết của phụ huynh đối với bậc học mầm non còn thấp nên tôi đã suy nghĩ làm cách nào để họ nhìn nhận khác đi và thấy được hàng ngày các con được làm gì? học gì? Vì vậy bằng cách để phụ huynh nhìn thấy sản phẩm con mình làm ra mỗi ngày tôi đã trang trí khung để trưng bày sản phẩm của các con ngay cửa lớp để phụ huynh thấy được những bức tranh do các con làm ra.
Khi những bức tranh của các con được trưng bày, tôi đã thu hút sự chú ý của họ nên hàng ngày khi đến đưa, đón con rất nhiều các bậc phụ huynh đã dừng lại và cùng quan sát và ngắm những bức tranh của con mình làm ra. Không những vậy ngày quốc tế phụ nữ 20/10, 20/11…tôi dạy các con dán, tô màu bông hoa để tặng bà, tặng mẹ, tặng cô. Những việc làm thiết thực đó đã khiến các bậc phụ huynh không khỏi ngỡ ngàng vì những gì con mình làm được.
Mặt khác mỗi một chủ đề tôi lại có bảng thông báo ở góc tuyên truyền để phụ huynh đóng góp phế liệu cho cô và trẻ cùng hoạt động.
Việc phối hợp giữa phụ huynh và giáo viên đã giúp phụ huynh hiểu thêm về tầm quan trọng của bậc học mầm non nói chung và tầm quan trọng của việc dạy hoạt động tạo hình cho trẻ để từ đó giúp phụ huynh dạy con các kỹ năng tạo hình tốt hơn. Với hình thức này trẻ cũng được củng cố các kỹ năng thông qua hoạt động ở nhà của trẻ.